یکی از موضوعاتی که به تازگی در زیباسازی فضای شهری مورد توجه قرار گرفته است، نورپردازی شهر در شب است.
اما باید توجه داشت که مطالعه علمی نورپردازی از آنجایی که نور مصنوعی جزء لاینفک زندگی انسان امروز شده است، ضروری است. فلسفه اختراع نورهای مصنوعی هرچه بوده، امروزه به نوعی تزئین شبانه برای شهرها بدل گشته است.
اما مشکل اینجاست که در بحث نورپردازی تنها به کمیت آن توجه شده و چنین تصور میشود که شهر نورانیتر، شهر زیباتر، امنتر و بهتر است.
واقعیت این است که نور مصنوعی تنها زمانی میتواند باعث زیباسازی فضای شهری، امنیت بیشتر و ... شود که به طرز آگاهانهای به کار گرفته شود. استفاده از سیستمهای نورپردازی ناسازگار با محیط شب نه تنها باعث زیبایی فضاهای معماری و شهری نشده بلکه به انتشار نوعی نور آزاردهنده و مخرب منجر میشود که از طرفی با به خطر انداختن سلامت روحی و جسمی انسان و تهدید زندگی گیاهان و حیوانات و از سوی دیگر با از بین بردن آسمان شب و در نهایت با هدر دادن منابع عظیم سوخت، زندگی همه شهرنشینان را ناخودآگاه درگیر میکند.
نمونههای فراوانی از استفاده نا آگاهانه از نور مصنوعی را در خیابانهای تهران میتوان شاهد بود؛ بطور مثال شاید دیده باشید که در میادین شهر پروژکتورهایی با نور سبز بر درختان تابانده شده است. هر گیاه احتیاج به جذب 4200 لوکس نور در طول روز دارد اما رساندن هر نوع نوری در ساعات پس از غروب خورشید رشد آن را مختل کرده و مرگش را تضمین میکند.
همچنین نورهای قرمز و آبی نمای برجهای بلند، موجب خیرگی در پرندگان شده و در نهایت این نورهای فریبنده باعث برخورد دستههای پرندگان و کشته شدن آنها میشود.
حراست از محیطزیست در کشورهای پیشرفته آنچنان دارای اهمیت است که حتی صاحبان آسمانخراشهای کرایسلر و سیتی گروپ سنتر و امپایر استیت نیویورک در اقدامی همزمان به خاطر حفظ جان پرندگان و مهیا کردن مهاجرت امنتر برای آنها چراغهایشان را در طول شب خاموش کردند.
اگر از دیدگاه بهینهسازی مصرف سوخت هم به موضوع آلودگی نوری بپردازیم، خواهیم دید رفع این مشکل باعث ذخیره منابع فراوانی از سوخت میشود. پس قطعا یک بازنگری در روشهای نورپردازی شهری بسیار به صرفه خواهد بود.
همانطور که به تازگی نیز در یکی از شهرهای کانادا به نام کالگری، به منظور صرفهجویی در هزینهها و حفظ محیط زیست، بیشتر چراغهای خیابانهای شهر با انواعی که از نظر مصرف انرژی در مقایسه با نمونههای مشابه کارآمدتر هستند، جایگزین شده است و انتظار میرود که با صرفهجویی که در مصرف انرژی در پی دارند، هزینه نصب این چراغها در طول 6 یا 7 سال باز گردد.
با شناختن اثرات مخرب آلودگی نوری برای عموم مردم ضرورت رسیدگی به موضوع تامین محیطی آرام و طراحی محیط زیست انسانی متناسب با فیزویولوژی بدن احساس میشود. به نظر میرسد یک بازنگری در هدف و روشهای استفاده از نور مصنوعی باید در لیست ضرورتهای شهرسازی ما قرار بگیرد.